شهداي راه استقلال قهرمانان جاويد ملت مي باشند

          تحولات سياسي جهاني که در اواخر قرن بيستم در دنیا رخ داد بر دولت بزرگي كه اتحاد جماهير شوروي نام داشت نيز سرايت نمود. مردمانی كه سالهاي مديد از هویت ملی خويش دور مانده بودند شروع به مطالبه آزادي و استقلال از حكومت مركزي نمودند. در هر يك از 15 جمهوري تشكيل دهنده اتحاد جماهير شوروي، انسانها در مسير نيل به استقلال دولتي خويش در حال مبارزه بودند.

         طبيعي است آذربايجاني كه از تاريخ دولتمداري چندين هزار ساله برخوردار بود نيز نمي توانست از این روند دور بماند. در مسیر این هدف مردم آذربایجان مجبور شدند راهی پر مشقت و بسیار سنگین را طی کنند. ارمنستان با استفاده از تنش‌هاي وضعیت سياسي موجود، جنگي از پيش اعلام نشده را بر عليه آذربايجان آغاز نمود. ارتش شوروي در بامداد 20 ژانويه 1990 به سركوب خونين مردم عادي اي پرداخت كه از ادعاهاي ارضي بي اساس ارمنستان بر عليه آذربايجان و هواداري رهبریت اتحاد جماهير شوروي از ايشان خشمگين بوده و با هدف اعتراض به اين بي عدالتي به كوچه ها و ميادين باكو سرازير گشته و نيز در جايجاي كشور به اعتراض پرداخته بودند. حتی بدون رضايت شوراي عالي اتحاد جماهير شوروي و مستقيما به دستور ميخائيل گورباچف رهبر اتحاد جماهير شوروي بيش از 20 هزار ارتش به باكو حمله ور شدند. ايستگاه برق تلویزیون منفجر شد. مردم با قرار گرفتن در محاصره‌ي اطلاعاتي بصورتي مغرضانه از شنيدن حوادث رخ داده در كشور محروم گرديدند. اشخاصي كه استفاده ارتش شوروي از سلاح بر عليه شهروندان غیرنظامی را تصور هم نمي كردند شاهد به قتل رسيدن بي امان شهروندان عادي در باكو و نيز ساير مناطق توسط اين ارتش بودند. در پايتخت، شهرک های اطراف شهر و نيز در شهرستان‌ها، 147 شهروند غیرنظامی به صورت بي امان از طرف بخش های مسلح ارتش شوروی نفوذی به آذربایجان به قتل رسيده و شهيد گرديدند. در زمان حوادث، 744 انسان  بي گناه مجروح گرديده، 841 نفر به صورت غيرقانوني بازداشت شدند. جانيان جنگي كه سيماي انساني خود را از دست داده بودند حتي آمبولانس‌ها را نيز به گلوله بسته و بر هيچ كس رحم نمي كردند. در باكو كه يادآور میدان جنگ بود تخريبات غيرقابل محاسبه‌اي به وجود آمد. به ساختمان ‌هاي اداري و مسكوني و نيز وسایل نقليه خسارتي جدي وارد گردید. به انسان ها لقب تخریب گر داده شد. حال آنكه تجمع كنندگان در ميادين فقط اعتراض عادلانه خود را به ناعدالتي رخ داده بيان مي نمودند. هدف رهبریت اتحاد جماهير شوروي از مبادرت به اين عمل خونين ترساندن ملت به منظور بازگرداندن آنها از مسير آزادي و استقلال و مجبور ساختن ايشان به چشم پوشی بر اشغال قره باغ کوهستانی بود.

         در آن زمان مردم مشوش بودند. روز بعد از فاجعه خونین ژانويه، رهبر ملي مردم آذربايجان با به مخاطره انداختن زندگي خود و اعضاي خانواده‌اش در مقر دائمي آذربايجان در مسكو حضور يافت. با صدور بيانيه در اندوه ملت آذربايجان سهیم شد. پيشواي بزرگ عمل خونين رژيم كمونيستی در آذربايجان را با قطعیت محکوم نمود، اعتراض خود را به قتل عام مردم و كشته‌ شدن انسان‌هاي بي گناه ابراز داشته و خواستار مجازات محکومان شد. اين اقدام پیشوای بزرگ براي ملت آذربايجان که در آن زمان روزهاي دشواري را سپری میکردند حمايت و تكيه گاه بزرگي شد. صرفا پس از بيانيه حيدر علي‌اف بود كه مردم آذربايجان مبارزه خود در راه آزادي را تداوم بخشيدند. پس از مدت كوتاهي از اين حوادث پيشواي بزرگ حيدر علي اف با اعلام خروج خويش از صفوف حزب كمونيست وظيفه خود دانست تا در روزهاي سخت مردم به آذربايجان باز گردد. ليكن دست نشانده های امپراطوري در باكو تلاش کردند تا او را از مردم دور نمايند و حيدر علي‌اف مجبور به بازگشت به زادگاهش نخجوان گرديد. در اينجا ملت از رهبر خويش با آغوش گرم استقبال كردند و وي در انتخابات سپتامبر سال 1990 به رياست شوراي عالي نخجوان منصوب گشت. در نخستين اجلاس شوراي عالي با پيشنهاد حيدر علي‌ اف سه تصميم مهم اتخاذ گرديد. نخست آنكه نام جمهوري سوسياليستي خودمختار نخجوان شوروي به مجلس اعلاي جمهوري خودمختار نخجوان تغيير یافت. دوم آنكه پرچم سه رنگ ملي به عنوان پرچم دولتي تصويب گردید و سوم اینکه براي اولين بار در تاريخ 21 نوامبر سال 1990 مجلس عالی جمهوري خودمختار نخجوان حوادث ژانويه خونين را به طور سياسي – حقوقي مورد ارزیابی قرار داد. اسامي جوابگويان و محکومان بی واسطه اين جنايت نظامي – سياسي اعمال شده بر علیه مردم آذربايجان اعلام گرديد. با دستور پيشواي بزرگ حیدر علی اف که با درخواست موكد مردم در ماه ژوئن سال 1993 برای دومین بار به حاكميت بازگشت مجموعه بنای باشکوه "مشعل ابدي" به ياد شهداي 20 ژانويه بنا گردید، لقب افتخاري "شهيد 20 ژانويه" مصوب گرديده، تامين اجتماعي معلولين حادثه 20 ژانويه بهبود يافت.

         امروزه رئيس جمهور الهام علي‌اف نیز به عنوان پیرو خط مشي سياسي پيشواي بزرگ، مسائل اين افراد را همواره در مركز توجهات خويش قرار می دهد. بر اساس احکام رئیس جمهور آذربايجان افزايش کمک هزینه برای معلولين و خانواده شهدا در رابطه با حوادث 20 ژانويه و بهبود وضعيت معيشت-مسكن آنها به عنوان نمونه بارز این توجه و حمایت از طرف جامعه در سطح بسيار بالا ارزیابی می گردد.

          20 ژانويه به موازات اينكه به عنوان حادثه اي بسيار تلخ برای مردم آذربايجان محسوب       مي گردد، در عين حال روز غرور و شرف و نمونه اي مشترک از غم و قهرماني است. حادثه 20 ژانويه مردم را بيش از پيش به سمت آزادي سوق داد. شهداي ما با خون خود تاريخ جديد آذربايجان را نگاشتند. در مسير رسيدن به آزادي نخستین راه ها را براي مردم گشودند. فرزندان غيورمرد وطن در آن روزهاي فاجعه بار با اولويت قرار دادن استقلال دولت، آزادي و شرف و لیاقت ملت خود، با گذشتن از جان به قله هاي رفیع شهادت صعود نمودند. با فقدانی بزرگ، فاجعه 20 ژانويه که نتیجه قتل عام     انسان ها بود نمايشگر مبارزه‌ گري، شكست ‌ناپذيري و غرور ملت آذربايجان است كه سیاست خائنانه رهبران امپراطوري به سركردگي ميخائيل گورباچف بر علیه آذربایجان را تحمل نکرده و خواستار كسب آزادي و استقلال بودند. صرفا در نتيجه اين اقدام استقلالي که سال ها در آرزوي آن بوديم محقق گردید و آذربایجان به استقلال دست یافت.